دهمین جشنواره ملی پژوهش و فناوری روز سه شنبه 7 دی ماه 1400 در دانشگاه فرهنگیان استان قزوین برگزار شد. در این رویداد پژوهشی با حضور دکتر حمیدرضا مشهدی رئیس دانشگاه فرهنگیان استان قزوین و اساتید این دانشگاه از پژوهشگران و خالقان آثار برگزیده پژوهشی و فناوری تقدیر شد. دکتر مشهدی رئیس دانشگاه فرهنگیان استان قزوین با تاکید بر جایگاه و اهمیت پژوهش در پیشبرد برنامه ها و با اشاره به طرح های نوآورانه دانشجویان به ویژه در زمینه آموزش و پرورش آنها را نوید بخش آینده ای روشن دانست و گفت: با پژوهش و خلاقیت و نوآوری می توان راه پیشرفت و توسعه را باز کرد و موانع را از پیش رو برداشت.
دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره) در این رویداد پژوهشی با اشاره به آثار خلاقانه ارائه شده به جشنواره، برگزاری این رویداد پژوهشی و مشابه آن را فرصتی برای ایجاد انگیزه و دلگرمی برای پژوهشگران و خالقان آثار پژوهشی دانست. وی با اشاره به اهمیت پژوهش در فرایند توسعه کشورها گفت پژوهش نقش اساسی و بنیادی در جهت کسب شناخت از واقعیات جامعه برای سیاستگذاری، برنامه ریزی و تصمیم گیری دارد. از این روست که در تمامی کشورها، وزارتخانه ها و سازمان ها بخشی به عنوان بخش تحقیق و توسعه پیش بینی و ایجاد شده است.
رئیس پژوهشکده آینده پژوهی گفت: با وجود این اهمیت و جایگاه پژوهش، وضعیت پژوهش در جامعه چندان مناسب نیست و امروزه در جامعه نقدهای اساسی و گله های فراوانی درباره وضعیت پژوهش وجود دارد. این انتقادها هم از طرف پژوهشگران و هم از طرف کاربران پژوهش ها صورت می گیرد. از یک سو پژوهشگران، مراکز پژوهشی و کسانیکه مدیریت پژوهش در جامعه را بر عهده دارند از وضعیت پژوهش انتقاد می کنند. آنها محدودیت ها مالی و بودجه ای، محدودیت های دسترسی به اسناد و منابع برای اجرای پژوهش، استفاده نشدن از پژوهش ها و نتایج کارهای پژوهشی و به رسمیت نشناختن جایگاه و نقش پژوهشگران در تصمیم گیری و برنامه ریزیها را مهمترین آسیب های موجود در وضعیت پژوهش می دانند.
دکتر حاکم قاسمی افزود: اما این تنها پژوهشگران نیستند که از وضعیت پژوهش ناراضی هستند. متقاضیان و کاربران پژوهش ها نیز از زاویه ای دیگر به وضعیت موجود پژوهش ها انتقاد دارند و چندان از وضعیت راضی نیستند. آنها ضعیف بودن پژوهش ها، کاربردی نبودن پژوهش ها، بی توجهی پژوهش ها به حل مسائل جامعه، و به روز و به هنگام نبودن پژوهش ها را ایراد اصلی پژوهش ها می دانند که موجب شده اند پژوهش ها وضعیت خوبی نداشته باشند.
| رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمین(ره): ضعیف بودن پژوهش ها، کاربردی نبودن پژوهش ها، بی توجهی پژوهش ها به حل مسائل جامعه، و به روز و به هنگام نبودن پژوهش ها ایرادهای اصلی کاربران پژوهش ها در باره وضعیت پژوهش است. |
دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی با رویکردی آسیب شناسانه در باره وضعیت پژوهش در جامعه اظهار داشت: عواملی را که موجب شده اند وضعیت پژوهش چندان مناسب نباشد می توان در دو گروه دسته بندی کرد که عبارتند از عوامل ذهنی و فرهنگی، و عواملی عینی موجود در جامعه. در گروه عوامل ذهنی تصورات منفی در باره پژوهش و پژوهش ها تاثیر منفی بر وضعیت پژوهش دارد. در ذهن افراد و تصمیم گیران نمادسازی های منفی در باره پژوهش و جایگاه آن صورت گرفته و در ذهنیت ها رسوخ کرده که بصورت مداوم آنها را تحت تاثیر قرار می دهد. مثلا به رغم تاکیدهایی که بر اهمیت پژوهش می شود اما در پس ذهن ها پژوهش تشریفاتی، غیر مهم، و فاقد اولویت تلقی می شود. یا اینکه پژوهشگر آدم بیکاره ای تصور می شود که برای خودش کاری انجام می دهد و چندان موثر نیست. شاید به همین خاطر افرادی را که ممکن است از عهده کاری بر نیایند یا قرار است در تصمیم گیری و اجرا دخالتی نداشته باشد در بخش های پژوهشی مشغول می کنند. این تصورات موجب می شود در تصمیم گیری ها یا در اختصاص بودجه ها چندان به بخش پژوهش عنایتی نشود.
دکتر قاسمی بیان کرد: علاوه بر نمادها و تصورات منفی در باره پژوهش و پژوهشگر، از بعد فرهنگی باورهای نادرستی در جامعه در باره پژوهش و آثار آن در پیشبرد برنامه ها و سیاست ها وجود دارد. مثلا به رغم آنکه در افواه از اهمیت پژوهش صحبت می شود اما باور به اینکه پژوهش موثر است و اعتقاد به اینکه پژوهش ضروری است وجود ندارد. تصمیم گیر و سیاست گذار نظر به اینکه چنین باور و اعتقادی ندارد بدون پژوهش تصمیم می گیرد و اجرا می کند. این امر در حوزه های علوم انسانی و علوم اجتماعی بارزتر و برجسته تر است.
| دکتر حاکم قاسمی رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره): باید نمادها ذهنی منفی و باورهای نادرست درباره پژوهش را از بین برد و به جای آنها نمادها و باورهای مثبت نسبت به پژوهش ها ایجاد کرد. |
رئیس پژوهشکده آینده پژوهی در باره وضعیت نامناسب پژوهش ها به عوامل ساختاری اشاره کرد و گفت: وجود ساختارهای نامناسب نیز یکی از عوامل مهم تاثیر گذار بر وضعیت پژوهش در جامعه است. در این باره دکتر قاسمی به ضعف ساختارهای آموزشی اشاره کرد و گفت: جایگاه پژوهش(آموزش مهارت پژوهش کردن و پژوهشگری) در آموزش و نظام آموزشی ضعیف است بنابراین افراد در نظام آموزشی در رشته ها و حوزه های مختلف به گونه ای آموزش نمی بینند که توانایی بالایی برای اجرای پژوهش پیدا کنند. از سوی دیگر ارتباط مراکز آموزشی و پژوهش با بخش صنعت، تجارت، جامعه، و ... ضعیف و سست است. این مسئله مانع از آن می شود که پژوهش های کاربردی و معطوف به مسائل موجود در جامعه صورت گیرد. از سوی دیگر با بروکراسی های دست و پاگیری مواجه هستیم که اجرای پژوهش و طرح های پژوهشی را با موانع و محدودیت های زیادی روبرو می سازد.
دکتر قاسمی در بعد عینی علاوه بر ساختارها، به محدودیتهای ناشی از محدودیت منابع مالی، امکانات و ابزارها و همچنین محدودیت های که پژوهشگران در دسترسی به منابع اطلاعاتی برای اجرای پژوهشها دارند اشاره کرد و گفت: این محدودیت ها نیز مضاف بر محدودیت های ساختاری، اجرای پژوهش ها را با مشکل مواجه می سازند و انگیزه پژوهشگران را در اجرای پژوهش ها ضعیف می کنند.
| دکتر حاکم قاسمی: با توجه به نقش پژوهش در ساخت آینده، بهتر است عبارت "تحقیق و توسعه" را با عبارت " تحقیق و آینده ها" جایگزین کنیم و به جایR & D (Research and Development) عبارتR & F (Research and Futures)را بکار ببریم و بخش هایR & D را در سازمانها به بخش R & F تبدیل کنیم. |
رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه درباره اینکه چگونه می توان بر این آسیب ها و محدودیت ها غلبه کرد و وضعیت پژوهش را در جامعه بهبود بخشید گفت: قبل از هرچیز باید نمادها ذهنی منفی در باره پژوهش و همچنین باورهای نادرست در باره پژوهش را از بین برد و به جای آنها نمادها و باورهای مثبت ایجاد کرد. مثلا باید این نماد را در ذهنها جا انداخت که هیچ کاری بدون انجام پژوهش در باره آن به نتیجه مثبت نمی رسد. یا این باور را بوجود آورد که باید قبل از اتخاذ هر تصمیم یا طراحی و اجرای هر سیاستی ابتدا در باره آن موضوع پژوهش صورت گیرد و تصمیم و سیاست مبتنی بر نتایج پژوهش باشد.
دکتر قاسمی گفت: از طرف دیگر باید ضعف های ساختاری را از بین برد. در نظام آموزشی در سطوح مختلف افراد را پرسشگر و پژوهشگر تربیت کرد و مهارت پژوهشگری را به آنها آموخت. بعلاوه در اختصاص منابع و تهیه امکانات برای اجرای پژوهش اقدام کرد و در تخصیص بودجه تلاش کرد به نرمهای جهانی نزدیک شد.
رئیس پژوهشکده آینده پژوهی دانشگاه افزود: با رویکردی آینده پژوهانه ما برای شکل دادن وضعیت مناسب و مطلوب در همه بخش ها و حوزه های زندگی نیاز به پژوهش های گسترده و عمیق داریم. زیرا ساختن آینده با توجه به حوزه های گسترده پر از ابهام و مسئله بدون انجام پژوهش امکانپذیر نیست. آینده ای که شکل نگرفته پر از ابهام و ناشناخته است. پژوهش می تواند نوری بیندازد و این ابهام ها را برطرف کند و امکان شناخت را فراهم کند. از این رو تنها پژوهش است که می تواند به ما کمک کند تا ابهام ها برطرف و مسائل رفع و رجوع شود و با حصول شناخت منطبق بر واقعیات ساخت آینده مطلوب امکانپذیر گردد. دکتر قاسمی با اشاره تحول مفهوم توسعه در گذر زمان و ابهام و محدودیتهای موجود در آن برای معرفی آینده پیش رو، و همچنین نقش و جایگاه پژوهش در ساخت آینده گفت بهتر آن است که عبارت "تحقیق و توسعه" را با عبارت " تحقیق و آینده ها" جایگزین کنیم و به جایR & D (Research and Development) عبارتR & F (Research and Futures)را بکار ببریم و بخش هایR & D را در سازمانها به بخش R & F تبدیل کنیم.
