کرسی آزاداندیشی با عنوان "بازخوانی تجربه جنگ هشت ساله ایران و عراق" برگزار شد

کرسی آزاداندیشی "بازخوانی تجربه جنگ هشت ساله ایران و عراق" با همت تشکل اسلامی انجمن فرهنگ و سیاست با حضور دکتر محمدرضاخانلری و دکتر فرهاد درویشی به عنوان سخنران و دکتر عبدالرزاق حسامی فر به عنوان مجری کارشناس برگزار شد. در ابتدای برنامه دکتر حسامی­ فر عضو هیأت علمی گروه فلسفه و از رزمندگان دفاع مقدس به عنوان مجری کارشناس نکاتی را در خصوص  کرسی آزاداندیشی بیان کرد و گفت: آن جنبه ایثارگری ها و آن خلوصی که بچه های رزمنده ما در زمان جنگ داشتند، به هرحال موضوعی ست که همیشه باید به آن افتخار کرد. اما در فضای دانشگاه طبیعتا انتظار می رود که آن شبهاتی که در مورد جنگ هست پاسخ داده شود. دکتر خانلری عضو هیأت علمی فیزیک دانشگاه و عضو سابق ستاد مرکزی سپاه پاسداران، درخصوص دلایل آغاز جنگ تحمیلی گفت: بعد از انقلاب کشور درگیر مسایل داخلی و مرزی بود و اساسا تشکیل سپاه در سال 58 برای این بود که دفاع از اسلام توسط ارتش شاهنشاهی میسر نبود. بعد از انقلاب بحث بر سر اندیشه اسلامی بود و به همین خاطر ارتش پانصد هزار نفری شاه، به نصف تقلیل پیدا کرد، از سوی دیگر مدت سربازی که 24 ماه بود بعد از انقلاب نصف شد، چون تصور این بود که بعد از پیروزی انقلاب اسلامی،حفط آن از طریق اندیشه میسر است، دشمنان از ضعف قوای نطامی ما سوء استفاده کردند. دکتر خانلری گفت: ما معتقد هستیم که آغاز جنگ به دلیل همراهی آمریکا و شوروی صورت گرفت، چرا که شوروی آن زمان هم پیمان عراق بود، لذا این دو باهم توافق کردند و صدام را که زمینه داشت فرستادند برای حمله به ایران. وی در ادامه بیان داشت: در سال 1975 ایران با عراق یک معاهده مرزی در الجزایر امضا کردند، که بدین شکل اختلافات مرزی را فیصله دادند و اروند رود مرز بین ایران و عراق، ساحل شرقی آن خط مرزی شود و این ادعای عراق بود، ولی ایران معتقد بود که وسط اروند رود شود خط مرزی و عراق این را پذیرفت اما معتقد بود که به وی تحمیل شده، چون در آن زمان شورشیان کرد در عراق مشکلاتی را ایجاد کرده بودند و عراق گفت که من خط تالوگ را میپذیرم به شرطی که شما حمایتت را از شورشیان کرد قطع کنید. بعد از پیروزی انقلاب بهانه کرد چون شما نقض عهد کردید ما حمله می کنیم! ببینید چه دلیل مسخره ای، در زمان پیروزی انقلاب عمده مشکل ما با کردها بود، یعنی آن زمانی که ما وارد سپاه شدیم، مسأله عمده کشور دفاع از کیان و تمامیت ارضی در مقابل دشمنانی بود که به اسم خلق کرد شیطنت هایی را در مناطق مرزی انجام می دادند. در هر صورت با این بهانه، به همراه دوازده لشکر در سه محور شمالی، جنوبی، میانی، به ایران حمله کرد و همان هفته اول قصر شیرین و بعضی ارتفاعات را توانست تصاحب کند. دکتر فرهاد درویشی عضو هیأت علمی علوم سیاسی و از رزمندگان دوران دفاع مقدس ضمن تأکید بر نگاه تبیین­ گرایانه و تاریخی به جنگ گفت: ما چه موافق جنگ باشیم چه مخالف جنگ باشیم الان با وجود اینکه 30 سال از جنگ می گذرد کماکان متاثر از جنگ هستیم. پس شناخت این واقعیت یک امر مسلم و ضروری است. در ارتباط با این مقوله ما می توانیم از سه زاویه به این مسأله نگاه کنیم، یکی اینکه ما آنچه را که اتفاق افتاده بدون کم و کاست فقط و فقط توجیه کنیم و بگوییم که هر چه اتفاق افتاده درست بوده است و هر کسی هم که بخواهد اشکال بگیرد کار غلطی می کند. نگاه دیگر اینکه بگویم آنچه که اتفاق افتاده کلا غلط بوده است، شروع جنگ، پایان آن و...که میتوان گفت این دو نگاه، نگاه افراطی و تفریطی است. نگاه سوم هم نگاهی تبیین گرایانه و تاریخی است. دکتر درویشی گفت: ما در مورد پدیده های تاریخی، از زوایای مختلف می توانیم نگاه کنیم، می توانیم پرسشگر باشیم، نظریه پرداز و... باشیم. پرسش یک رابطه غیر قابل کتمان با مسأله تفکر دارد، ما اگر جوانمان نسبت به جنگ پرسش می کند، او را نباید مورد سرزنش قرار دهیم، چرا که این پرسش مقدمه ی تفکر اوست. در کنار این پرسش ها ما با ادعا هایی هم رو به رو هستیم. ادعاهایی که اصلا با واقعیت تاریخی جنگ همخوانی ندارد. البته با یکسری حقایقی هم روبه رو هستیم. وی در ادامه تأکید کرد: دفاع ما دفاعی مقدس بود، و این گذاره بدین معنا نیست که عملکرد ما مقدس بوده! و چون مقدس بوده پس نمی توان آن عملکرد را مورد سوال و کنکاش قرار داد. دکتر خانلری ضمن تاکید بر اینکه ناگفته های جنگ را باید از زبان کسانی مثل محسن رضایی که فرماندهی جنگ را برعهده داشتند شنید و جنگ هم مثل هر مقوله ی دیگری، یک کار تخصصی است اظهار داشت: بعد از آن یک هفته آغازین، این ها غره شدند به موفقیتشان و می دانستند که 20درصد قوای مملکت درگیر جنگ است، از طرف دیگر، رییس جمهور وقت، تلقیشان از مبارزه با آنچه که حضرت امام می فرمود متفاوت بود، او معتقد بود که فقط باید ارتش درگیر جنگ باشد و نه سپاه! حضرت امام وارد میدان شد و جنگ روانی که که علیه کشور به راه افتاده بود را پاسخ گفت، فرماندهی کل قوا را به رییس جمهور سپرد که انسجام ایجاد شود. عضو هیأت علمی دانشگاه بیان داشت: بنی صدر دیدگاه سکولاریسم داشت که با مسلک امام مخالف بود، در نتیجه ایشان در بهار 1360 بنی صدر را عزل و چند روز بعد مجلس رأی به عدم کفایت سیاسی ایشان را داد و او همراه با رجوی از کشور فرار کرد. علاوه بر این وقایع، فرماندهی ارتش هم بر عهده شهید صیاد شیرازی شد، وی و نیروهای سپاه با هم یکی بودند. در خرداد 1361 عملیات بیت المقدس و آزادی خرمشهر را داشتیم. دکتر درویشی در خصوص این که در مورد آغاز کننده جنگ اختلاف نظری وجود ندارد، این سوال را مطرح کرد که  آیا وقوع جنگ اجتناب پذیر بود یا برعکس؟! و گفت: نظر مسئولان این است که وقوع جنگ اجتناب ناپذیر بود. برای این رویکرد هم نظریاتی ارائه شده است با این پشتوانه که صدام از ماهیت جدید اسلامی به وجود آمده ایران احساس خطر کرده و حمله کرد. عضو هیأت علمی علوم سیاسی دانشگاه اظهار داشت: حتی اگر بپذیریم که وقوع جنگ اجتناب ناپذیر بود، اما نوع شروع جنگ و میزان آسیب پذیری و خسارات به بار آمده قابلیت محاسبه و برنامه ریزی اشت. ما به هرحال آن تجربه دیپلماتیک را نداشتیم که درست عمل کنیم. نکته دیگر تشدد و چند دستگی در داخل ایران بود. وی در خصوص ضعف قوای نظامی کشور در دوران جنگ تحمیلی اظهار داشت: مسأله دیگر بحث نظامی بود، که ضعیف بودیم و کارهایی کردیم که بیشتر طرف را تحریک کرد. مسأله دیگر هم سخنان اشخاصی مثل امام جمعه و مسئولان حزبی بود که بدون مسئولیت نسبت به مسایل بین المللی و منطقه ای صحبت می کردند و طرف مقابل را تحریک می کردند. ما در مورد آغاز جنگ، برای آینده خودمان می توانیم یک سری درس هایی را بگیریم. دکتر خانلری در ادامه بیان داشت: اگر ما آغاز جنگ را یک مقدار به خاطر حمایت ایران از جبهه غرب و مخالفین صدام بدانیم،چطور ممکن است گفته دبیر کل سازمان ملل مبنی بر این که عراق آغازگر جنگ بوده اصلا محلی از اعراب داشته باشد؟! شک نکنید که آمریکا حکومت ولایت فقیه را نمی تواند بپذیرد، به خاطر همین رهبر انقلاب می گوید شیطان بزرگ. دکتر خانلری گفت: آمریکا در کوتای نوژه مستقیما دست داشت، بنابراین ما باید دشمنمان را بشناسیم، این طور نبود که فقط مسأله اروندرود باشد. دشمنی استکبار ریشه ایست و ریشه اش هم روشن است، استکبار معتقد به لیبرالیسم است و این انتهای بشر است، در نتیجه ایران اسلامی دارد ساز ناکوک میزند. اگر دیپلماسی ضعیف را مقصر بدانیم،چون در آغاز انقلاب بودیم، اینکه تقصیر محسوب نمی شود. بعد از 2500 سال، کلا نقطه مقابلی را ایجاد کردیم. دکتر درویشی در خصوص نقش ایران در آغاز جنگ اظهار داشت: ما وقتی از آغاز جنگ صحبت کردیم، نگفتیم عامل شروع جنگ، حمایت ایران از گروه های معارض بوده است. من اشاره کردم که عوامل مختلفی، دست به دست هم دادند تا جنگ آغاز شد. بحث واکاوی این جنگ، بحث مقصر و مقصرشناسی نیست، ما می خواهیم بیشتر درس آموزی کنیم برای آینده.  انصاف قضیه این است که اگر ما این تجربه را نداشتیم، اتفاقا در برجامی که شما به عنوان ضعف از آن یاد می کنید و من احساس می کنم که یک نقطه قوت است، اگر برجام نبود همان جنگی که در سال 59 بر ما تحمیل شد، تکرار می شد حالا با شکلی دیگر. پس این تجربه به کمک ما آمد. فرمودید این دشمنی آمریکا ریشه ایست، بله این طبیعی است، اما بحث این است که ما چگونه عمل کنیم که دشمنان ما در این دشمنیشان به اهداف مورد نظر خود نرسند. مهم آن چیزی است که به سهم ما بر می گردد و عملکرد ما. ما باید با نظام بین الملل تعامل داشته باشیم. تمکین کردن یا تسلیم شدن اعتقاد بنده نیست. در پایان دکتر خانلری و دکتر درویشی به پرسش های شفاهی حضار پاسخ دادند