پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی در دانشگاه برگزار شد

پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان با حضور اساتید معماری و شهرسازی دانشگاه های کشور و دانشجویان روز دوشنبه 28 آبان در تالار اجتماعات مرکزی دانشگاه برگزار شد. دکتر رحیم هاشم پور، دبیر این همایش  در ابتدای همایش ضمن خیر مقدم با ارائه گزارشی بیان داشت: پنجمین همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان با نظری بر ملاحظات علوم محیطی در آمایش سرزمین برگزار می شود که در این دوره 185 مقاله از سراسر کشور به دبیرخانه ارسال شد که پس از داوری در نهایت 160 مقاله مورد پذیرش قرار گرفتند. وی اظهار داشت: علاوه بر چاپ تمام مقالات در قالب لوح فشرده و کتابچه، سه مقاله از مقالات پذیرفته شده امروز به صورت سخنرانی ارایه و 12 مقاله نیز به صورت پوستر منتشر می شوند. وی ادامه داد: در پنجمین دوره از همایش ملی معماری و شهرسازی در گذر زمان که با همکاری دانشکده معماری و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی ساختمان استان قزوین به صورت سالانه برگزار می شود حدود 400 میهمان از سراسر کشور شرکت کرده اند. رحیم هاشم پور افزود: نقش معماری و شهرسازی در آمایش سرزمین، چالش های تهیه مطالعات آمایش استان های کشور، آمایش سرزمین و توسعه متوازن منطقه ای، نقش روابط بین الملل در آمایش سرزمین، آمایش سرزمین و میراث شهری، نقش جغرافیا در آمایش سرزمین از جمله محورهای این همایش به شمار می روند. وی اظهار داشت:همچنین تمرکز زدایی و آمایش سرزمین، اقتصاد و آمایش سرزمین، نقش مدیریت، فرهنگ و توسعه انسانی در آمایش سرزمین، راهکارهای اجرا و ساماندهی طرح های آمایش استان ها و نقش بهداشت در آمایش سرزمین دیگر محورهای یازده گانه این همایش را تشکیل می دهند. دبیر این همایش علمی گفت: طی چهار دوره گذشته شاهد حضور و حمایت اقشار مختلف علمی، تخصصی و مدیریتی کشور از این همایش بوده ایم و دانشگاه با برگزاری سالانه این همایش توانسته است در سطح کشور و خیلی از کشورهای مختلف جهان توجه اساتید، محققین و دانشجویان را به خود جلب کند. هاشم پور اضافه کرد: در چهار دوره گذشته هر ساله شاهد دریافت چند صد مقاله علمی و تحقیقاتی بوده ایم و با کمک حامیان مالی و معنوی لوح فشرده و کتابچه چکیده مقالات را از طریق انتشارات دانشگاه به چاپ رساندیم. این استاد دانشگاه با اشاره به موضوع انتخابی این دوره همایش در خصوص علوم محیطی در آمایش سرزمینی، گفت: با انتخاب این موضوع تلاش شده از همه تخصص ها و رشته های موجود در کشور برای شرکت در همایش دعوت شود بنابراین همایش به همه علوم اختصاص داشته است. هاشم پور اظهار داشت:آمایش سرزمین یک علم و یا یک تخصص نیست بلکه هنر مدیریت با بهره گیری از علوم مختلف در جهان حاضر برای توزیع بهینه امکانات در سطح کشور و یا حتی در سطح جهان است. وی با بیان اینکه سه مقوله انسان، فضا و فعالیت در علوم محیطی مورد توجه بوده و همان چیزی است که آمایش سرزمینی در دستور کار خود دارد،گفت: با توجه به بحران های متعددی که امروزه کشور ما را تهدید می کند، بررسی و مطالعه آنها و همین طور شناخت برون رفت از این بحران ها از جمله مسائلی است که این همایش در اهداف خود قرارداده است. همچنین سید کاظم مجابی،رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان قزوین در این همایش گفت: ارتباط دانشگاه با بخش های مختلف مدیریت شهری برای طراحی خدمات شهری مبتنی بر نیازهای روز شهر و شهروندان نیازمند تقویت است. سید کاظم مجابی ، بر ضرورت بهره برداری مناسب از این گونه همایش ها تاکید کرد و افزود: باید دستاوردهای حاصل از این همایش به صورت کاربردی در مدیریت شهرها مورد توجه قرار گیرد. وی اضافه کرد: سازمان نظام مهندسی ساختمان نیز موظف است از دانشگاه در تولید علمی مباحث مورد نیاز خود مطالبه کند. مجابی ادامه داد: پیشنهاد می شود دبیرخانه همایش سالانه معماری و شهرسازی در گذر زمان تبدیل به دفتر ارتباط دانشگاه با نظام مهندسی ساختمان شده و به عنوان سازمانی مطالبه گر، موارد مورد نیاز را از دستگاه های متولی مطالبه کند. وی با بیان اینکه متاسفانه فاصله بین دستگاه های قانون گذار و مجری زیاد است،گفت: در دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان کارگروهی برای به روزرسانی مقررات وجود دارد که نظام مهندسی ساختمان با وجود پیگیری های انجام شده نماینده ای در آن ندارد و همین مسایل موجب بروز ناهماهنگی و نواقص در پیشبرد امور می شود. دکتر  اسماعیل شیعه استاد دانشگاه علم و صنعت نیز در این همایش گفت: نظام برنامه ریزی در کشور از گذشته دچار تناقض ها تضادهای زیادی بوده و تعادل بین مناطق را به هم ریخته است. دکتر  اسماعیل شیعه افزود: برنامه های گذشته فاقد خط مشی توسعه متعادل برای مناطق مختلف کشور بوده اند. وی اضافه کرد: نارسایی در تامین نیازمندی های شهری و منطقه ای، گسترش لجام گسیخته ارتباطات نوین، تمرکز گرایی و اجرای برنامه های تمرکز گرا، بی برنامگی در اجرای برنامه های زیرساختی، عقب نشینی روز به روز کشاورزی در برابر صنعت و کشاورزی و صنعت در برابر خدمات از جمله مهم ترین نواقص در نظام برنامه ریزی کشور بوده است. این عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت گفت: ایران کشوری با انواع عوامل اقلیمی گوناگون و منابط طبیعی متفاوت است و شرایط طبیعی و اقلیمی کشور به گونه ای است که مردم نیز بر حسب شرایط متنوع محیط ، نوع معیشت و اقتصاد خود را بر اساس آن قرار داده اند و هر برنامه ریزی باید زمینه خود را بر مبنای چنین ساختاری قرار دهد تا با موفقیت اجرا شود. شیعه ادامه داد: از حمله مشکلات برنامه های گذشته کشور عدم ارتباط منطقی بین 2 نوع برنامه ریزی ملی و منطقه ای بوده و برنامه ها بر اساس ضرورت های سیاسی و اجتماعی جهت گیری شده است. وی، ضعف در برنامه های اقتصادی و اجتماعی، ضعف در برنامه های مدیریت اجرایی منطقه ای، عدم ارتباط بین برنامه های ملی و منطقه ای، وابستگ شدید به نفت و قیمت آن، تداخل برنامه های مصوب با مسایل خارج از برنامه ناشی از تغییر دولت ها و افزونی جمعیت کشور را از دیگر موارد نقص در نظام برنامه ریزی کشور از گذشته عنوان کرد. این استاد دانشگاه اظهار داشت: برنامه ریزی چه در سطح بخشی و چه مکانی باید بر اساس ساختار اقتصادی و اجتماعی و توانهای محیطی شکل گیرد. شیعه اظهار داشت: هر برنامه ملی و منطقه ای در کشور، ابتدا باید در ارتباط با منابع آب و خاک باشد و به اقلیم و شرایط طبیعی توجه داشته باشد. وی ادامه داد: زیرساخت های فرهنگی و اجتماعی هم مهم است تا بر اساس نوع فرهنگ و آداب و رسوم برنامه ریزی و نتایج آن هم بررسی شود. دکتر سید حسین بحرینی استاد تمام دانشگاه تهران نیز در این همایش گفت: طرح های آمایش سرزمین باید دارای قوانین و مقررات الزام آور باشند تا به اهداف تعیین شده دست یابند. وی افزود: طرح های آمایش سرزمین به دلیل نبود قوانین و مقررات الزام آور و همچنین نبود یا ضعف جایگاه آمایش سزمین در نظام برنامه ریزی گرچه ضروری اما آرزویی دست نیافتنی است. این استاد دانشگاه ادامه داد: طرح های آمایش سرزمین همچنین به دلایل گسست زمانی، نبود نهاد اجرایی با اختیار و مسئولیت مشخص و فقدان عقبه آموزشی و پژوهشی مناسب نافرجام باقی مانده اند. وی، پراکندگی مفهومی و تلقی نخبگان و تعارض بلند مدت بودن آمایش سرزمین و کوتاه بودن مدیریت ها، تبدیل نشدن به مطالبه عمومی، حرف های کلی آرمانی در کنار توصیه های خیلی جزیی، حضور نداشتن نمایندگان مناطق حاشیه ای و کمتر توسعه یافته در حلقه اصلی مدیریت کشور و نبود نظام نظارت و رصد کارآمد و مستمر با دغدغه تعادل در توسعه را نیز از دیگر دلایل شکست طرح های آمایش سرزمین عنوان کرد. دکتر بحرینی یادآور شد: دولتی بودن صرف و عدم توجه به مشارکت، پیچیدگی بیش از حد و عدم قطعیت ها، نقش عوامل خارجی، نقش آمار و اطلاعات و نقش کنترل و نظارت نیز از دیگر دلایل مطرح در این راستاست. وی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت:یکی از گرفتاری های مزمن در برنامه ریزی ها ، همین کارهای بخشی است که پول نفت را بین بخش های مختلف تقسیم می کند و امکان هرگونه نوآوری و ابتکار را در برنامه ریزان از بین می برد. دکتر بحرینی با اشاره به واژه توسعه پایدار گفت: پایداری یک ایده هیجان انگیز، نو و جذاب بود که ابتدا توسط گروه کوچکی مطرح شد و بعد به سرعت گسترش یافت. وی خاطرنشان کرد: واژه توسعه پایدار اغلب آنچنان سطحی به کار گرفته شده که معنا و مفهوم اصلی خود را از دست داده است. دکتر بحرینی ادامه داد: پس از این همه هیاهو، فعالیت ها و تلاش های ملی و بین المللی در زمینه پایداری، دنیای ما امروز در وضع خوبی نیست و حتی به هیچ یک از تعاریف ارایه شده برای پایداری نزدیک هم نشده است. این استاد تمام دانشگاه تهران در خصوص تاریخچه مطالعات آمایشی در ایران نیز گفت: انجام مطالعات آمایش سرزمین در ایران به دهه 40 برمی گردد و در سال 53 نیز دفتر آمایش سرزمین توسط سازمان برنامه و بودجه تاسیس و در سال 54 قرارداد تهیه طرح های آمایش سرزمین با مهندسان مشاور سیتران بسته شد. وی با اشاره به مهم ترین طرح های توسعه منطقه ای با رویکرد آمایش سرزمین بعد از انقلاب اسلامی،گفت: طرح توسعه محور شرق به همراه طرح آمایش خوزستان و طرح آمایش حوزه منطقه پارس جنوبی از جمله مهم ترین طرح های آمایشی در کشور پس از سال های پیروزی انقلاب بوده اند. بحرینی یادآور شد: آمایش سرزمین تلاش در ایجاد تعادل منطقه ای، استفاده از توان های طبیعی و امتیازات خاص هر محل دارد. این عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تهران گفت: نتیجه برنامه آمایش این است که علاوه بر بهبود وضع اقتصادی، رفاه اجتماعی و ارتقای سطح زندگی مناطق بویژه مناطق محروم، ثبات سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حفظ محیط زیست را به دنبال خواهد داشت. این استاد دانشگاه یادآور شد: لزوم تهیه و اجرای طرح آمایش سرزمین در کشورهایی با تفاوت های گوناگون منطقه ای کاملا احساس می شود. به گفته بحرینی فقدان چنین طرحی موجب تشدید تفاوت ها، ایجاد دوگانگی های فاحش، مهاجرت ها، تخلیه روستاها، بروز مسایل اجتماعی و سیاسی و سایر مسایل خواهد شد و تمرکز گرایی را نیز بیشتر خواهد کرد. وی اظهار داشت: پایداری و آمایش سرزمین هر 2 ایده آل های بلند پروازانه و دست نیافتنی هستند و تحقق عملی آنها در مقیاس های ملی، منطقه ای و شهری تقریبا غیر ممکن است بنابراین به جای پایداری، تاب آوری و یک طرح ایده آل باید طرح های میان مدت و اجرایی منطقه ای را جایگزین ساخت. در این همایش یک روزه به خاطر چند دهه فعالیت های علمی از استاد سید حسین بحرینی تقدیر شد. دکتر مهدی پور طاهری عضو هیات علمی گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه تربیت مدرس  نیز در این همایش گفت:توسعه متعادل به معنای همسانی در بهره برداری از منابع نیست دکتر مهدی پور طاهری ،افزود: در مساله درک تعادل فضایی به ویژه در سطح منطقه ای این نکته را باید در نظر داشت که ضرورتی به ایجاد پراکندگی و فعالیت در سطح پهنه های مختلف نیست اما باید نیازهای پایه مردم مناطق مختلف تامین شود. وی با بیان اینکه تهیه و اجرای برنامه آمایش سرزمین برای تحقق تعادل و توازن منطقه ای کافی نیست،گفت: آمایش سرزمینی معادل برنامه ریزی سرزمینی، بخشی، سازمانی و نهادی است، یعنی این چهار بعد از برنامه ریزی باید توامان و به صورت یکپارچه نگریسته شود. پورطاهری ادامه داد: در این صورت است که مفهوم تعادل معنا پیدا خواهد کرد زیرا تعادل و توسعه متوازن منطقه ای مفهومی تک بعدی نیست. وی اظهار داشت: در نگاه آمایشی به منظور حصول به تعادل باید سطوح چهارگانه برنامه ریزی در سطح ملی، منطقه ای، استانی و محلی مورد توجه قرار گیرند. این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: پس از گذشت سال های متمادی از ارایه نظریات توسعه هنوز فقدان تعادل منطقه ای در بیشتر کشورهای در حال توسعه مشاهده می شود به طوری که عمده این کشورها با مشکلات عدیده ای چون بی قدرتی، آسیب پذیری، ضعف های کالبدی، فقر و انزوا روبرو هستند. وی اضافه کرد: در شرایط بی تعادلی نظم فضایی مناطق که حاصل عدم تعامل اندام وار و نظام مند انسان، مکان و فعالیت است نوعی رقابت های ناعادلانه فضایی شکل می گیرد. پور طاهری با اشاره به سه دسته از رویکردهای مختلف فضایی در نابرابری های منطقه ای،گفت: یکی از این رویکردها تعادل فضایی با همگرایی منطقه ای است که بر اساس آن همزمان که کشورها از اقتصاد کشاورزی به سمت اقتصاد صنعتی روی می آورند نابرابری درآمدی ابتدا افزایش و سپس ثابت می شود و پس از آن کاهش می یابد. وی خاطرنشان کرد: رویکرد بعدی عدم تعادل فضایی یا واگرایی منطقه ای بوده و معتقد است با ورود بخش خدمات، نابرابری های منطقه ای تشدید می شود و چاره ای جز دخالت دولت برای ساماندهی اوضاع وجود ندارد. پورطاهری به رویکرد بینابین دیگری نیز اشاره کرد و گفت: این رویکرد وضعیت نابرابری مناطق را در بستر شرایط و ویژگی های خاص هر منطقه مورد مطالعه قرار می دهد و این تفکر منشاء شکل گیری مفهومی به نام برنامه ریزی فضایی می شود. این استاد دانشگاه اظهار داشت: آمایش سرزمین می تواند از طریق سیاست گذاری، برنامه ریزی و هماهنگی بین نهادهای توسعه، بستر توسعه متوازن و پایدار منطقه ای را فراهم کند. وی ادامه داد: آمایش سرزمین می تواند همچنین هماهنگ کننده و یکپارچه نگر بوده تا چیدمان فضایی و معماری مناسبی از آرایش فضایی پدیده ها ( توسعه متوازن) در پهنه سرزمین شکل گیرد. این استاد دانشگاه گفت: بر این اساس از نگاه آمایشی معماری فضا کارکرد بهینه یافته تا هر مکان یا هر منطقه بر اساس توانمندی ها، قابلیت ها و مسئولیت خاص خود به ایفای نقش بپرد. برگزاری پنل علمی، برنامه تقدیر از سخنرانان علمی همایش، دکتر بحرینی، دکتر شیعه، دکتر پورطاهری و دکتر افشار و اهدای جوایز به دو مقاله برگزیده از دیگر بخش های این همایش بود.