کارگاه­ آموزشی "اخلاق حرفه ­ای، اخلاق پژوهشی و اخلاق استادی" در دانشگاه برگزار شد

در راستای طرح دانش افزایی و توانمندسازی اعضای هیأت علمی دانشگاه در تابستان 1401، دومین کارگاه آموزشی با عنوان" اخلاق حرفه ­ای، اخلاق پژوهشی و اخلاق استادی" با ارائه آقای دکتر مقصود فراستخواه عضو هیأت علمی و استاد تمام مؤسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در روز سه شنبه ۱۴ تیرماه به مدت چهار ساعت و با مشارکت 100 نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه به شیوه الکترونیکی توسط دفتر برنامه ریزی آموزشی دانشگاه برگزار شد. در این کارگاه­ آموزشی، مدرس ابتدا با این موضوع که اخلاق در عملکرد حرفه ­ای و پژوهشی و دانشگاهی ما بحث انگیز و مناقشه آمیز شده است. و این موضوع می تواند آثار مخربی از بعد بیرونی در سرمایه­ های اجتماعی دانشگاه و علم در ایران و از بعد درونی در حیات ذهنی و عزت نفس خود دانشگاهیان داشته باشد. از ابعاد بیرونی اگر اخلاقیات دانشگاهیان دچار مشکل شود، اعتماد جامعه به دانشگاهیان متزلزل و در آینده دچار مخاطرات جدی خواهد شد. همچنین محسوس ترین اثر و نتیجه اخلاق پژوهشی تقویت سرمایه­ های اجتماعی پژوهشگران دانشگاهی است که با ایجاد اعتماد، پیوند، همدلی و مشارکت، فضایی ارتباطی، اجتماعی و عاطفی برای تبدیل سرمایه فرهنگی به سرمایه­ های دیگر مثل سرمایه نمادین و اقتصادی، اثرگذاری، بهره وری، مشارکت، اعتبار، پیشرفت، رضایت شغلی، تحرک اجتماعی و پایگاه اجتماعی فراهم می آورد که آثار بیرونی اخلاق است.و مهمتر از آن آثار درونی اخلاق است. به عبارت دیگر مهمتر از بعد فعلی اخلاق، بعد فاعلی آن است که اخلاق به بسط حیات ذهنی و عزت نفس کمک می کند. اخلاق به کیفیت انسانی بستگی دارد که نیازمند عزت نفس، خود انگاره و توسعه شخصی است. بی اخلاقی، آثار مخرب درونی دارد که در درجه اول، بی اخلاقی خود فرد را ویران می کند و عزت نفس فرد را دچار خدشه می کند. دکتر فراستخواه، اخلاق را عبارت است از احترام به خود، احترام به دیگری و احترام به هستی و کائنات و در اوج، احترام به شکوه و جلال خدای متعال تعریف کردند. وی در اخلاق حرفه­ ای، با بیان اینکه حرفه بالاتر از شغل است و دانشگاهیان حرفه ­ای هستند، چیستی و ویژگی­ های حرفه علمی و آکادمیک را در 1) دانش و فنون خاص،2) آموزش ­های تخصصی،3) ارزش­ ها و اعتبارات، 4) هنجارها، معیارها و نظام ­نامه رفتاری، 5) مراجعان، عرضه و تقاضا و بازار، 6) اجتماع و سازمان ­یابی درونی،7)تمایز، 8) تداوم نسلی، 9)خودگردانی و 10) در مفهوم علمی حرفه علم ورزی نوعی دعوت بیان کردند. در بخش دوم بحث، ایشان با ارائه مدل نه تایی تقسیم فعالیت­ های زندگی علمی با عناوین: 1)تحصیل علم(آموزش/یادگیری)،2) تعلیم علم(آموزش/یاددهی)، 3) تحقیق علم(پژوهش و تحقیقات)،4) تبدیل علم به فناوری، صنعت و ثروت(فناوری و تجاری سازی)،5)تبادل علم(همایش­ ها و هم اندیشی­ ها و فضای عمومی علم، نقد، روشنگری اجتماعی علم، فناوری اطلاعات و ارتباطات)، 6)ترویج علم(عمومی سازی علم)، 7)توزیع علم(انتشارات چاپی، الکترونیک و مجازی)، 8)تجویز و توصیه علم(مشاوره روانشناختی، آموزشی، مدیریتی، سیاستگذاری و ...) و9)تشخیص، تعیین و تمیز علم(نیازسنجی آموزشی، برنامه ریزی درسی و آموزشی، داوری مقالات، کتب، ممیزی و ارزیابی و شناسایی) اشاره داشته و به تشریح نمونه های اخلاقی این فعالیت ­ها از جمله قدرشناسی استاد، امانت در انجام تکالیف درسی و پاسخ به سؤالات امتحانی، بذل جهد در کارآموزی و کارورزی، احترام به دانشجو، عدالت در نگاه و ارزیابی، دقت و صحت در قضاوت، تهیه محتوای مورد نیاز، بذل جهد در کیفیت، رعایت حریم خصوصی، امانت در استناد، رعایت حقوق آزمودنی ­های انسانی، حقوق مشارکت کنندگان در تحقیق، پیش نگری مضرات علم، توجه به عوارض جانبی علم، رعایت محیط زیست، رعایت حقوق مشتریان، رعایت مالکیت معنوی در ثبت اختراعات، احترام به حقوق مستمعان، امانت داری در بحث ارائه شده، رعایت کیفیت محتوایی بحث، عدالت در ترویج و رعایت گروه ­های حاشیه ­ای، ذکر منابع، حقوق خصوصی انسان ها، قابلیت کیفی برای انتشار، توجه به حقوق مخاطبان، رعایت حساسیت تجویزها و توصیه­ ها، بذل جهد در کیفیت مشاوره، رعایت حقوق یادگیرندگان، نویسندگان، خوانندگان، مالیات دهندگان، همکاران مستحق ارتقاء، مراقبت از اثر ماتیو در اجتماع علمی پرداختند. در ادامه، تحلیل اخلاق آکادمیک در چهار سطح تحلیلی: الف) خرد در سطح فرد، ب) میانی در سطح گروه آموزشی و دانشکده، ج) کلان در سطح دانشگاه، سیاست­ های فرهنگی و آموزش عالی و علم و فناوری و د) بسیار کلان در سطح حکمرانی، فرهنگ عمومی و صلح بین الملل تشریح شد. دکتر فراستخواه با بیان اینکه شرایط انجام پذیری اخلاق در حرفه دشوار است و طرح اینکه جامعه علمی اخلاقی چگونه بوجود می آید و چگونه رشد یا افول می کند به انواع مدل­ های اخلاق: مدل نصیحت، مدل محتسبی و مدل اخلاق امکان سازو توانمندساز و تسهیل­گر به جای قضاوتگر در دانشگاه و دانشگاهیان پرداختند. در این کارگاه آموزشی پس از ارائه مدرس در دو بخش، بحث و پرسش و پاسخ اعضای هیأت علمی شرکت کننده در کارگاه و همچنین ارائه نظرات در خصوص پیش برنده ­های اخلاق در دانشگاه به مواردی چون تعهد، صداقت، شفافیت، همدلی، تقدم منافع سازماني بر منافع شخصي، سياست­گذاري مناسب فرهنگی، وجدان­ کاری، ارزيابي صادقانه از نحوه عملکرد و تدريس، جهت دهی پژوهش و تدریس در رفع مشکلات واقعی جامعه اشاره شد.