شاهنامه سند هویتی ماست/ حاج قاسم مصداق رستم در شاهنامه است

25 اردیبهشت ماه در تقویم کشور با عنوان سالروز گرامیداشت فردوسی، بزرگترین حماسه سرای ایرانی و همچنین پاسداشت زبان فارسی نام گرفته است و به همین منظور همایش "فردوسی پاسدار هویت ملی ایرانیان" در دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) با سخنرانی دکتر قاسم زاده، دکتر حسینی موخر، دکتر حاتمی و دکتر خدادادی از اعضای هیات علمی دانشگاه برگزار شد. به گزارش روابط عمومی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)؛ دکتر سید علی قاسم زاده در همایش بزرگداشت فردوسی که روز دوشنبه ۲۵ اردیبهشت برگزار شد با اشاره به انواع ژانر ادبی بیان داشت:  چهار ژانر ادبی داریم که ادبیات حماسی یکی از آن گونه‌ها است و در کنار ادبیات تعلیمی، غنایی و ادبیات نمایشی قرار دارد. رئیس دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)بیان کرد: اگر چه ارسطو از سه حوزه ادبیات حماسی، غنایی و نمایشی یادکرده بعدها ادبیات تعلیمی نیز به آن اضافه شد. ادبیات حماسی برخلاف حوزه‌های دیگر با هویت یک ملت بسیار تناسب دارد و این ادبیات ژانری است که هر ملت باید افتخار این را داشته باشد که در حوزه ادبیات حماسی یک اثر فاخر داشته باشد تا بتواند بازتاب آرزوها، آرمان‌ها، اهداف و تاریخ آن ملت باشد، پس ادبیات حماسی برای شناخت یک ملت اهمیت دارد و جایگاه فردوسی از این منظر برای ما بسیار اهمیت دارد. وی افزود: اینکه ما به شاهنامه و فردوسی در طول تاریخ افتخار می‌کنیم، بخشی از این افتخار به دلیل آن است که فردوسی باعث شد تا در تاریخ، خود را شناخته، هویت خود را تثبیت کرده و در طول تاریخ به اینکه ایرانی هستیم افتخار کنیم . دکتر قاسم زاده تصریح کرد: در تعریف هویت باید گفت هویت عناصر و مولفه‌هایی هستند که ما را از دیگری متمایز می‌کند، چیزیی که  ما را به عنوان یک ایرانی از سایر ملت‌ها متمایز می‌کند؛ برای مثال زبان فارسی یک عنصر هویتی و یک وجه امتیاز است زیرا یک ملت را از ملت‌های دیگر متمایز می‌کند. وی ادامه داد: در کنار زبان فارسی، جغرافیای مشترک نیز یک عنصر هویتی است به این معنا که به سبب زیستن در یک موقعیت جغرافیایی با یکدیگر اشتراک داشته و در این جغرافیای زیستی به سرزمین خود تعصب و دلبستگی داریم. وی با اشاره به اینکه دین و مذاهب دینی نیز از دیگر عناصر و مولفه‌های هویتی هستند افزود: یکی دیگر از عناصر هویتی تاریخ و اسطوره‌های مشترک است چنانچه اسطوره‌ها به سبب اینکه به حماسه هویتی توجه دارند برای ما بسیار اهمیت دارند و هرگاه هر ملتی وارد یک منطقه‌ای می‌شوند یکی از راه‌هایی که برای شناخت افراد استفاده می‌کنند حوزه ادبیات حماسی است. وی  عنوان کرد: تحلیل من از مطالعه مقاله منتشر شده طی حدود یک دهه گذشته با مضمون مستشرقان اروپایی به حماسه ملی ایران با نگاه اینکه که زمانی که اروپایی‌ها به مطالعه ادبیات حماسی می‌پردازند به چه مولفه‌هایی می‌پردازند و در مقایسه شاهنامه فردوسی با کتبی نظیر ایلیاد چنین برداشت می‌شود که غربی‌ها براین باورند از نسل ایلیاد و ادیسه هستند و  به دنبال ایجاد هویتی جدید هستند تا ابرمردها و ابرقهرمان‌ها را برای خود ساخته‌اند و این از افتخارات یک ملت است که شاعری همچون فردوسی داشته باشد تا بتواند تاریخ خود را به نظم تبدیل کند. وی بیان داشت:  فردوسی در تاریخ ادبیات ما توانست تاریخ، فرهنگ و اسطوره‌های مشترک ما را به نظم تبدیل کند. استاد گروه ادبیات فارسی تاکید کرد:  شاهنامه فردوسی کتاب قومی ما ایرانیان است به همین سبب، سند هویتی ما محسوب می‌شود، شاهنامه کتاب حماسی ما ایرانیان است که بسیار برای ما جایگاه ویژه ای در زبان و ادبیات فارسی دارد. وی ادامه داد: در ادامه این مقاله آمده روح آغازین یک ملت در حماسه‌های آن جریان دارد یعنی اینکه شاعر یک ملت در ابتدای شکل گیری خود چه کرده و چگونه اندیشیده و برای تثبیت هویت خود چگونه جنگیده و چگونه خود را در تاریخ تثبیت کرده را به نظم تبدیل می‌کند. دکتر قاسم زاده تصریح کرد: در معنای دیگر برای نخستین بار آگاهی‌های دوران کودکی یک قوم به صورت یک شعر تعریف می‌شود و ما اگر تاریخ شکل‌گیری هویت خود را به دوران کودکی یعنی دوران اسطوره‌ای و دوران جوانی را به دوران حماسی و سپس دوران پیری را خردورزی است تعریف کنیم عملا در ادبیات تعلیمی می‌بینیم یک ملت چگونه شکل گرفته و پختگی خود را در آثار تعلیمی بازتاب می دهد و یک شاعر اتفاقات کودکی خود را در زمان جوانی برای رسیدن به هویت جمعی این رویدادها به نظم تبدیل می‌کند. وی در ادامه عنوان کرد: اگر فردوسی نبود با ورود اعراب فرهنگ و هویت ما در معرض خطر قرار می گرفت، چنانچه اعراب با ورود به هر منطقه زبان و فرهنگ آن منطقه را تغییر می‌دادند ولی فردوسی این ضرورت را احساس کرد و شاهنامه را پدید آورد. زمانی که قومی از ناآگاهی به آگاهی مبدل می‌شود شاعری مانند فردوسی ظهور می‌کند تا بتواند دوران ناآگاهی را از ابتدای شکل‌گیری اندیشه‌ها و آرمان‌ها به نظم تبدیل کند و در معرض دید قرار دهد. وی افزود: یکی از دلایل ماندگاری ملت‌ها وابسته به قهرمان سازی است و اگر ملتی بخواهد در تاریخ بماند باید به  قهرمانان تاریخ خود مراجعه کند و علاوه بر پیشنه و گنجینه‌های مفتخر فرهنگی باید قهرمان داشته باشد چنانچه یک ملت بدون قهرمان می‌میرد. رئیس دانشگاه تاکید کرد: در دنیای کنونی، مدرن و پسامدرن عملا ما اگر نتوانیم از قهرمان گذشته حمایت کرده و آنها را تثبیت کنیم قطعا در دوران کنونی که مرگ قهرمان، تفرد و تنهایی است نسل‌های بعدی نسل‌های گم گشته و بی هویت خواهند بود. وی با تاکید بر اینکه در جامعه کنونی همه به دنبال قهرمان و منجی هستند تشریح کرد: اگر فردوسی توانست آرمان‌ها و هویت ما را حفظ کند این کار را توسط قهرمانان انجام داد چنانچه ارزش وجودی شاهنامه وابسته به شخصیت رستم است و داستانی که اسطوره ندارد مخاطب را جذب نمی‌کند. قاسم زاده مطرح کرد: قهرمان مداری اساس ماندگاری ملت در تاریخ است و ما هرچقدر بتوانیم قهرمان سازی داشته باشیم ماندگاری ما در تاریخ تثبیت خواهد شد. وی ادامه داد: اینکه چرا غرب خود را به تاریخ تحمیل می‌کند به مسئله قهرمان مداری باز می‌گردد چنانچه بیش از 20 نظریه پرداز در این حوزه کار کرده‌اند. قاسم زاده  ابراز کرد: راز ماندگاری ملت، قهرمان مداری است و ما هرچقدر بتوانیم قهرمانان تاریخ را در ادبیات، بازسازی و یاد کنیم در تاریخ ماندگار خواهند شد و این حماسه و قهرمان پروری به نسل‌های آینده منتقل می شود. وی در پایان با تاکید بر اینکه بخشی از علت اهمیت شاهنامه به سیر تاریخی آن است گفت: ما باید در قهرمان مداری و هویت ملی باید همان نقش فردوسی را اجرایی کنیم چنانچه در سیر تاریخی ایرانی‌ ها این فرایند به حاج قاسم به سبب داشتن حس ایرانی بودن ختم شد و ایشان در واقع همان نقش رستم را در شاهنامه داشت و این باعث شد هر اندیشه و تفکری حاج قاسم را قهرمان بداند و این نتیجه یک فرهنگ و حس تاریخی است که به ما منتقل شده است و ما نیز باید به نسل های بعدی  منتقل کنیم. گفتنی است در برگزاری این همایش اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین و اداره کل میراث فرهنگی استان قزوین همکاری و مشارکت داشتند.