آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» در دانشگاه برگزار شد

یونسکو، هر سال، مضمونی را برای آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» پیش‌نهاد می‌کند و پیش‌نهاد امسالش، با توجه به اوضاع جهان و منطقه و نیز هم‌زمانی این روز با «روز جهانی مدارا»، «ایجاد صلح و آشتی در اذهان مردان و زنان» بود. از این رو، مضمون آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» در دانش‌گاه بین‌المللی امام خمینی^(ره) و سخن‌رانی‌ها و نمایش‌گاه کتاب امسال «ایجاد صلح و آشتی در جهان از طریق فلسفه» بود. آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» در دانش‌گاه بین‌المللی امام خمینی^(ره) با رونمایی از نشان «انجمن علمی فلسفه» و «انجمن فیلسوفان ایرانی» و خیرمقدم و سخن‌رانی شیرزاد پیک حرفه، مشاور علمی انجمن، درباره مضمون امسال یونسکو برای «روز جهانی فلسفه» آغاز شد. سپس، علی‌نقی باقرشاهی، مدیر گروه فلسفه، و محمد رعایت جهرمی درباره «جایگاه فلسفه» و نقش آن در «ایجاد گفت‌وگو و صلح و آشتی» سخن گفتند. سخن‌ران اصلی آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» سید یحیی یثربی و عنوان سخن‌رانی وی «مدارا و رابطه آن با توسعه ذهنی انسان» بود. یثربی، با تأکید بر اینکه «مشکلات سیاسی جوامع، از جمله خشونت و عدم‌مدارا با رشد و توسعه ذهنی انسان‌ها کاهش می‌یابد»، گفت: «از نظر فلسفی، برای دست یافتن به رشد و تحول ذهنی لازم در عصر حاضر، باید سه مرحله را پشت سر گذاشت». او این سه مرحله را، به‌ترتیب، «مرحله ادراکات حسی و تمایلات غریزی»، «مرحله قوانین علمی و فلسفی» و «مرحله‌ دقت‌های معرفت‌شناختی» نامید. یثربی لب لباب و جان کلام «مرحله قوانین علمی و فلسفی» را دو گزاره دانست: (1)­ من همه چیز را می‌دانم؛ و (2)­ دانش من چنان استوار و قطعی است که خلاف آن امکان ندارد. به عبارت دیگر، اگر من به این رسیده‌ام که زمین، مرکز جهان است، دیگر امکان ندارد روزی معلوم شود که زمین، مرکز جهان نیست. او، با بیان اینکه «اینجا است که اکثر فلاسفه‌ دوران گذشته، مانند ارسطو، افلاطون و فیلسوفان مسلمان ذهن یک فیلسوف را برابر با تمام جهان هستی می‌دانند»، گفت: «در این مرحله، انسان نه‌تنها از نظر کمّی ذهن خود را چنان گسترده می‌یابد که در مجموعه‌ جهان هستی چیزی بیرون از ذهن او نباشد، بلکه از نظر کیفی نیز به درک و دانش خود چنان اطمینان و اعتمادی دارد که خلاف داوری‌های خود را ناممکن می‌داند». یثربی، در ادامه، افزود «در مرحله نهایی، انسان به ارزیابی دانش و معرفت خود می­پردازد و این پرسش‌ها را با خود در میان می‌نهد که: «آیا من در درک پدیده­ها خطا می‌کنم؟»، «آیا جهان چنان است که من می­بینم؟»، «آیا باورهای من حقیقت مطلق هستند و باورهای دیگران باطل مطلق؟»، «من چگونه می‌توانم با جهان ارتباط پیدا ­کنم؟» و «ارزش و اعتبار این ارتباط چقدر است؟». در این مرحله، انسان به حدی از بلوغ فکری دست می‌یابد که دانسته‌های خود را شایسته‌ ارزیابی می‌داند و دچار غرور و جمود نمی گردد؛ بلکه در باور و جهان‌بینی‌ خود تردید روا می‌دارد». یثربی، سپس، با بیان اینکه «شک روشی دکارت ناظر به همین مسئله است»، افزود «برخی متکلمان مسلمان از معتزله چند قرن پیش از دکارت نظر دادند که نخستین واجب برای هر انسان شک است. ابن جبایی و ابوهاشم هر دو در اوایل قرن چهارم هجری بر آن بودند که نخستین واجب برای هر انسان عاقل و بالغ، شک است، زیرا تا شک نباشد، اندیشه امکان ندارد و تا اندیشه نباشد، انسان به معرفت نمی‌رسد». وی، در ادامه، گفت «کانت، در قرن هجدهم میلادی، اعتبار معرفت انسانی را بیش از دیگران زیر سؤال برد. او مابعدالطبیعه‌ انتزاعی مرکب از «تعالیم غیرعقلانی کلیسا» و «مطالب خردگریز نوافلاطونیان» را از اعتبار انداخت و کوشید به مردم جرأت اندیشیدن بیاموزد و آنان را از ماندن در چارچوب تقلید نجات دهد». به باور یثربی، «دست‌یابی متفکران غرب به قلمرویِ معرفت‌شناسی، زمینه را برای از قدرت افتادن کلیساییان فراهم آورد، بزرگ‌ترین آسیب را به «الهیات غیرعقلانی کلیسا» وارد ساخت و زمینه را برای رشد ادیان و مکاتب عقلانی فراهم آورد». یثربی، با توجه به هم‌زمانی برگزاری آیین بزرگ‌داشت «روز جهانی فلسفه» با شب رحلت استادش علامه طباطبایی^(ره)، سخنانش را با اشعاری در ستایش از استادش پایان داد.