در این نشست آقای دکتر خزائی هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به اینکه آینه پژوهی بر اصول و پیش فرض های هستی شناسی، معرفت شناسی و انسان شناسی استوار است، مبانی روش شناسی را معرفی نمود.
دکتر خزائی به پیامد های آینده پژوهی با اتکاء بر روش شناسی های اثبات گرایی، آینده پژوهی، تفسیر گرایی و انتقادی اشاره و نقد های وارد برآنها را مطرح کرد.
وی سپس الزام های آینده پژوهی مبتنی بر روش شناسی قرآن را مطرح کرد و بیان داشت: آینده انسان ، انتها ناپذیر نیست، برخی آینده ها قطعاً وقوع خواهند یافت. وی توجه به غیب و عوامل فراتر از درک انسان و تحول به معرفت برگرفته از تعالیم الهی را یاد آور شد.
دکتر خزائی سپس آینده مطرح شده در قرآن را سه دسته دانست که عبارتند از:1ـ آینده های نزدیک راجع به وضع موجود2ـ آینده های میانی که به مبانی و دوره آخر الزمان توجه دارد 3ـ آینده های دور که به جهان آخرت می پردازد.
همچنین دکتر خزائی با تقسیم بندی رویکرد های آینده پژوهی 4 رویکرد را تشریح کرده و بیان داشت : سنت شناسی تاریخی ، رویکرد وحیانی که رویکردی شهوردی است و آینده را با نگاه وحی و شهود پیش بینی می کند،رویکرد معادله ای که رابطه بین متغیر ها و عوامل را برسی می نماید، تصویر پردازی هستی ، آینده آرمانی قرآن که به معرفی جامعه موعود از دیدگاه قرآن می پردازدو انسان ها را به آن دعوت می کند. .
دکتر خزانی در ادامه مباحث به بیان اقتضائات آینده پژوهی در قرآن پرداخته و بیان داشت: استفاده از رو ش های متعارف آینده پژوهی در سطح کلان هستی مورد نظر قرآن نمی تواندکاربردی داشته باشد ولی در سطح خرد آنجا که مسلمانان نیز مانند دیگر انسان ها نیازمند پیش بینی و تصویر پردازی باشند، می توانند و بلکه باید متناسب با نیاز ها و شریط خود از روش های گوناگون آینده پژوهی مانند تحلیل روند ، روش دلفی، سناریو نویسی ومانند آن بهره بگیرند.
وی افزود:آینده نگری در سطح کلان حاوی گزاره های خبری درباره آینده ای حتمی الوقوع در اختیار مخاطبان خود قرار می دهد و در مقام تصویر پردازی است، اما سطح خرد آینده نگری اغلب با رویکرد دعون به بصیرت و آینده نگری از سنخ تجویزی و هنجاری صورت می گیرد.آینده برآینده اراده ی خداوند است که در روابط علت و معلولی و سبب و مسببی و سنت های الهی از جمله بداء نمود یافته است و از سوی دیگر، اراده ی انسان ها ( در طول اراده خداوند) در به کار گیری ابزار و شناسایی روابط میان پدیده هاست.
