به مناسبت روز بزرگداشت فردوسی و پاسداشت زبان فارسی با دکتر سید اسماعیل قافله باشی، عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی به گفتگو نشستیم. دکتر قافله باشی درخصوص شخصیت فردوسی و اهمیت جایگاه زبان فارسی اظهار کرد: شاهنامه دارای ارزش‌های بسیاری است که اگر بخواهیم به چند نمونه از این ارزش‌ها بپردازیم در گام اول جایگاه ادبی شاهنامه و مسئله فرمیک آن به چشم می‌خورد و ما در این اثر نفیس ادبی شاهد انسجام کلمات و کلام و بکارگیری زیبای تکنیک‌های ادبی و هنری از جمله استعار و تشبیه هستیم.
به لحاظ محتوا شاهنامه بزرگترین حماسه ملی ایران و چه بسا جهان است
عضو هیات علمی گروه زبان و ادبیات فارسی بیان کرد: به لحاظ محتوا شاهنامه بزرگترین حماسه ملی ایران و چه بسا جهان است چنانچه در این کتاب نفیس افتخاراتی نظیر بزرگ منشی و معرفی شخصیت ایران و ایرانی در ابیات زیبا است.
وی افزود: شاهنامه در حالی به شخصیت پهلوان ایرانی می‌پردازد که رستم را به عنوان یک نمونه شخصیت ایرانی با ابعاد شخصیتی شجاع، غیور، وطن پرست، خداشناس، منظم و متوجه به امور دنیوی معرفی می‌کند و بااین فرآیند فضایل ایران و ایرانی را معرفی می‌کند و بااین فرآیند مکتبی از ایرانی و ایران شناسی را مطرح می‌کند.
شاهنامه علاوه بر بعد حماسی دارای ابعاد مختلف تعالیم اخلاقی است
این استاد بیان کرد: شاهنامه علاوه بر بعد حماسی دارای ابعاد مختلف تعالیم اخلاقی است و در حدود 4 الی 5 هزار ابیات آن تعالیمی همچون صبر، جوانمردی، ایثار، وطن پرستی، غیرت، مهر و مهربانی، ایستادگی، مبارزه با متجاوز، مبارزه با ظلم و جور به چشم می‌خورد.
وی با تاکید براینکه در فرم و صورت ابیات تعالیم حماسی و ایران شناسی دیده می‌شود تصریح کرد: یکی دیگر از ارزش‌های شاهنامه پاسداری از زبان و فرهنگ فارسی است آن هم در شرایطی که اعراب ایرانیان را عجم می‌خواندند و به دنبال تضعیف فرهنگ ایرانی و زبان فارسی بودند اما در این میان شاهنامه به احیا فرهنگ و زبان ایرانی پرداخت.
قافله باشی مطرح کرد: تسلط فردوسی به زبان فارسی ستودنی است اما اینکه بگوییم او هیچگاه از واژگان عربی استفاده نکرده تصور غلطی است و با نگاهی به شاهنامه می بینیم که لغات عربی وجود دارد اما تعداد آنها اندک است.
وی با تاکید براینکه اگر شاهنامه نبود نمی دانیم چه بلایی به سر فرهنگ و زبان فارسی می‌آمد تصریح کرد: به نقل از استادان عربی آنچه که زبان فارسی را ماندگار کرد وجود آثار نفیس چون اشعار سعدی، بیهقی، مولانا، عطار، سنایی، کلیه و دمنه و بیشتر شاهنامه بود که اگر این اتفاق درخصوص زبان عبری و عربی رخ می‌داد آن زبان‌ها هم ماندگار می‌شدند.
این استاد تشریح کرد: زبان فارسی با داشتن بیش از هزار سال پیشینه تاریخی یکی از مستحکم‌ترین، سنگین‌ترین، روانترین و شیرین ترین زبان‌های عالم است.
وی افزود: استاد محسن ابوالقاسمی در وصف استحکام زبان فارسی چنین می‌گفتند که در وصف استحکام و استخوان‌بندی محکم زبان فارسی همین بس که با گذشت هزاران سال همچنان برای مردم قابل فهم است و این درحالی است که برای زبان‌هایی همچون زبان انگلیسی در سیصدسال گذشته نیازمند ترجمه هستند اما اشعار شاعران فارسی در قرون مختلف همچنان برای مردم قابل درک و فهم است که این نشان از استحکام زبان فارسی دارد.
استاد قافله باشی تاکید کرد: زبان فارسی در دل خود شاعرانی همچون حافظ، سعدی و فردوسی را پرورانده و این درحالی است که در هیچ کجای دنیا وجود افراد بارزشی چون این شاعران به تعداو بی‌شمار وجود ندارد.
وی در پایان گفت: اگرچه لغات و زبان‌های مختلفی وارد زبان فارسی شده است اما زبان فارسی همچنان استحکام خود را حفظ کرده و ما از دانشجویان و اهل ادب می‌خواهیم در حفظ این ارزش فرهنگی کوشا باشند.
